Cholesterol hoor je vaak in verband met hart- en vaatziekten of een verhoogd risico op een hartinfarct. Toch is cholesterol niet per definitie slecht. Sterker nog, je lichaam heeft cholesterol nodig om goed te functioneren. Het gaat er vooral om hoeveel je ervan in je bloed hebt en in welke verhouding. In deze blog leggen we uit wat cholesterol precies is, wat de effecten zijn op je lichaam, waarom het belangrijk is en wat de gevolgen kunnen zijn van een te hoog cholesterol.
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof die je lichaam nodig heeft. Het speelt een rol bij de opbouw van cellen, de aanmaak van hormonen en de productie van gal, dat nodig is om vetten te verteren. Het grootste deel van het cholesterol wordt aangemaakt in je lever, maar een klein deel komt binnen via voeding.
Omdat cholesterol niet oplost in bloed, wordt het vervoerd met behulp van eiwitten: lipoproteïnen. Er zijn twee belangrijke soorten: LDL en HDL.
LDL
LDL staat voor Lage Dichtheid Lipoproteïne. Dit vervoert cholesterol vanuit de lever naar de rest van het lichaam. Dat is nuttig, want het is nodig voor herstelprocessen in weefsels. Maar wanneer er te veel LDL-cholesterol aanwezig is, kan dit zich ophopen aan de binnenkant van bloedvaten. Dit proces heet slagaderverkalking of atherosclerose. De bloedvaten worden nauwer en stijver, waardoor het bloed minder goed doorstroomt. In ernstige gevallen kan een stukje van deze ‘plak’ losschieten en een bloedvat volledig afsluiten. Dat kan leiden tot een hartinfarct. Daarom noemen we LDL vaak het ‘slechte cholesterol’.
HDL
HDL staat voor Hoge Dichtheid Lipoproteïne. Dit lipoproteïne werkt juist opruimend: het haalt cholesterol weg uit het bloed en voert het terug naar de lever, waar het wordt afgebroken en via gal het lichaam verlaat. HDL-cholesterol wordt daarom het ‘goede cholesterol’ genoemd. Onderzoek wijst erop dat mensen met een hoger HDL-gehalte minder kans hebben op hart- en vaatziekten.
Wat zijn de effecten van cholesterol op je lichaam?
Cholesterol is niet iets om bang voor te zijn, maar wel iets om bewust mee om te gaan. Een te hoog LDL-cholesterol vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Andersom geldt dat een verlaging van het LDL-cholesterol het risico juist verlaagt.
Artsen kijken vaak naar het zogenaamde non-HDL-cholesterol. Dat is het totaal aan cholesterol, minus het HDL-deel. Dit geeft een goed beeld van je risico. Als er een behandeling nodig is, richt de arts zich meestal op het verlagen van het LDL.
Waarom is cholesterol belangrijk voor je gezondheid?
Zonder cholesterol kan je lichaam niet functioneren. Het is onmisbaar voor de opbouw van celmembranen, de productie van hormonen zoals oestrogeen en testosteron, en de aanmaak van vitamine D. Ook speelt cholesterol een rol bij het beschermen van zenuwen.
Maar een gezonde balans is belangrijk. Te veel LDL-cholesterol kan de bloedvaten aantasten, terwijl voldoende HDL helpt om dit in evenwicht te houden. Daarom is het verstandig om regelmatig je cholesterol te laten meten, zeker als hart- en vaatziekten in je familie voorkomen of als je ouder wordt.
Wat zijn de gevolgen van een te hoog cholesterol?
Een te hoog cholesterol merk je meestal niet direct. Het geeft geen pijn of duidelijke klachten, maar kan wel grote gevolgen hebben. Wanneer je bloedvaten langzaam dichtslibben, neemt de kans op hart- en vaatziekten toe. Mogelijke gevolgen zijn:
-
Angina pectoris (pijn op de borst)
Hartinfarct -
Beroerte
-
Slechtere doorbloeding van de benen (etalagebenen)
Gelukkig kun je zelf veel doen om je cholesterol op een gezond niveau te houden. Enkele adviezen:
-
Gezond eten: Kies voor volkorenproducten, groente, fruit, noten en vette vis. Beperk verzadigde vetten en transvetten, die zitten vaak in bewerkte snacks en fastfood. Zorg voor voldoende vitamine inname.
-
Bewegen: Minstens een halfuur per dag bewegen helpt je cholesterolwaarden verbeteren.
-
Niet roken: Roken beschadigt de bloedvaten en maakt het makkelijker voor LDL om te blijven plakken.
-
Matig met alcohol: Te veel alcohol kan het cholesterolgehalte verhogen.
-
Gewicht op peil houden: Overgewicht vergroot de kans op een ongunstig cholesterolprofiel.
Soms schrijft een arts medicijnen (statines) voor, maar vaak is een gezondere leefstijl de eerste stap.
Cholesterol heeft een belangrijke functie in je lichaam, maar het is belangrijk om de balans tussen LDL en HDL goed in de gaten te houden. Je merkt vaak niets van een te hoog cholesterol, terwijl het wel schade kan aanrichten. Door gezond te eten, genoeg te bewegen en risicofactoren zoals roken te vermijden, kun je veel doen om je cholesterolwaarden op peil te houden. Twijfel je over jouw situatie? Laat dan je cholesterol testen en bespreek de uitslag met je arts.
